RENAL AMİNOASİT TRANSPORTUNUN KALITSAL HASTALIKLARI

Aminoasitlerin transportu bazolateral Na⁺K⁺/ATPaz’la sağlanan sodyum gradientiyle olur.

Aminoasitler, taşıyıcılarını düşük afinite, ancak yüksek taşıma kapasitesiyle ortak kullanabilirler. Bir aminoasit için yüksek afinite ve düşük taşıma kapasiteli bir spesifik taşıyıcı vardır.

SİSTİNÜRİ

Sistin ve dibazik a.a’lerden ornitin, lizin, arjinin gibi a.a.’lerin GİS ve renal tübül epitelinden geçişindekieksiklikle ortaya çıkar.

Üriner sistemde sistin taşı ve buna bağlı enfeksiyon oluşumu ve renal yetmezlik tablosu temel bulgudur.

Tip A sistinüri: Kromozom 2 deki SLCA1 gen mutasyonuna bağlıdır. O.R. bu gen, proksimal tübülün S3 segmentinde ve bağırsaklarda dibazik aminoasit transferini yapan proteini kodlamaktadır. Sistin ve dibazik aminoasitlerin jejunal emilimi olmadığından oral sistin replasmanından fayda görmezler.

Tip B sistinüri; İnkomplet resesif formudur. Hastalık, kromozom 19q12-13’de lokalize BAT-1 proteinini kodlayan SLC7A9 gen mutasyonuna bağlı gelişir.

Sistin taşları sarı-kahverengi renkte çok sert (kalsiyum taşlarından yumuşak) taşlardır ve radyoopak görünür. Çok sayıda ve geyik boynuzu şeklindedir.

Tanı; idrarda klasik altıgen sistin kristallerinin gösterilmesi ile konabilir. İdrar asetik asitle asidifiye edilirse kristaller presipite olur ve görünür hale gelir.

Yüksek idrar akımı sağlanmalıdır.

İdrar potasyum sitratla (3-4 mmol/kg) alkali hale getirilmelidir.

Sodyumdan kısıtlı diyet önerilmelidir.

Alternatif olarak D-penisilamin verilebilir, zira sistein- D-penisilamin daha çözünür bir formdur.

Merkaptopionilglisinin etki mekanizması da D-penisilamine benzer.

ESWL çok etkin değildir. Perkütan lipotripsi etkilidir.

Transplant böbrekte sistin taşları oluşmaz.

HARTNUP HASTALIĞI

O.R. geçişli, nötral aminoasitlerin idrara geçişiyle karakterize bir hastalıktır.

Kromozom 5 üzerinde ki nötral aminoasit taşıyıcıda (SLCA619) olan mutasyona bağlı oluşur.

Bu hastalıkta kısmen triptofandan türeyen nikotinamid eksikliği dışında herhangi bir klinik yoktur.

Fotosensitif eritematöz döküntüsü (pellegra benzeri), niasin eksikliğinde görülenin tamamen aynısıdır.

Aralıklı cerebellar ataksi ve nadiren MR olabilir.

Semptomatik olguda 50-300 mg/gün nikotinamid tedavisi gerekir.