PBS
tanısı 3 kritere dayanır;
- Altı aydan uzun süredir olan ve kolestaza işaret eden ALP yüksekliği
- İndirek immünfloransla > 1:40 AMA(+)’liği,
- Hastalıkla uyumlu karaciğer histolojisi
Diğerleri
uygun ancak AMA(-) ise AMA-negatif PBS’den bahsedilir. AMA hastaların %
90-95’inde (+)’tir.
KC biyopsisi
Evreleme
gerektiğinde,
AMA (-)
ve/veya ALP normal durumlarda, yapılır. ALP yüksekliği var, AMA (+) ise yapmak
gerekir mi tartışmalıdır.
Tek
biyopside hastalığın değişik evrelerine işaret eden bulgular varsa en yüksek
evre dikkate alınır.
Evreleme
Evre
1: Portal
duktuslarda, baskın olarak lenfositik infiltratlar vardır. Septal ve
interlobüler safra kanallarının (<100µm) kaybı ve Sarkoidoz veya tüberküloz
yokluğunda nonkazifiye granülomlar vardır.
Evre2: Periferal inflamatuvar infiltrat,
kolanjit, granüloma, duktullerde proliferasyon.
Evre3:
Septal ya da köprüleşme nekrozu, duktopeni (intralobüler safra
duktuslarının yarısından fazla kaybolur) ve periportal hepatositlerde bakır
deplesyonu.
Evre4: Aşikar siroz
Nonkazeifiye
epiteloid granülomlar diğer otoimmün hastalıklarda yoktur. Klinik önemi henüz
bilinmiyor.
Klinik
Hastaların
çoğunda (%20-60) klinik bulgular ortaya çıkmadan tanı konmaktadır. İlginç olan,
her nasılsa, semptomsuz hastalar semptomlu hastalardan daha yaşlıdırlar.
HALSİZLİK,
en sık semptomdur. İkinci sıklıkta olan semptom ise PRURİTİS (Kaşıntı)’tir.
KAŞINTI,
genel olarak diffüzdür. Tipik olarak geceleri kötüleşir. Fabrikasyon pamuklu tarz kumaşların kullanımı
da kaşıntıyı kötüleştirir.
Kaşıntı
sık olarak ilk gebelikte dikkat çeker ve doğumdan sonra da devam eder.
Yakın
zamanlı çalışmalar (2011), potent bir nörönal inhibitör olan lizofosfatidik
asit (LPA)’in kolestazdaki pruritojen rolü üzerinde durmaktadır.
PBS’ye sekonder metabolik kemik hastalığı
görülebilir. Her 2 yılda bir kemik yoğunluğu ölçümü yapılıp metabolik kemik
hastalığı tedavis (kalsiyum, D vitamini) gözden geçirilmelidir.
PBS’li
hastalarda Dislipidemi %85’e kadar olabilir.
Tedavisiz
hastaların %50’sinden fazlasında 4 yıllık takipte portal Hipertansiyon
gelişmektedir.
HCC
görülme riski artmıştır.
Total
immünglobulin düzeyi genellikle normal olmakla birlikte IgM fraksiyonu
yükselmiş olabilir.
PBS’da,
primer sklerozan kolanjitin aksine, kolanjiyosarkom ile ilişki yoktur.
Hastaların
%70’inde eş zamanlı başka bir otoimmün hastalık vardır.
Keratokonjuktivitis
sikka, reynaud fenomeni, sınırlı kutanöz sistemik skleroz gibi durumlar daha
sıktır.
PBS için Risk
Faktörleri
|
Kadın cinsiyet (10:1)
|
PBS aile öyküsü
|
Non-PBS otoimmün
hastalık varlığı
|
Pregnancy
|
Eskiden sigara içicisi
olmak
|
Rekürren İYE veya vajinal
enfeksiyon öyküsü,
|
Tonsillektomi öyküsü
|
Saç ve tırnak boyalarının
sık kullanımı
|
Önceki cerrahi öyküleri
(appendektomi, uterin cerrahi gibi)
|
Hepatit A geçirmiş olmak
|
Kontraseptif Pill
kullanımı
|
Tedavi
PBS
tedavisinde FDA onayı olan tek ilaç Ursodeoksikolik (UDCA) asittir.
Safra
asit havuzunun %4’ünü UDCA oluşturur ve diğer safra asitlerine göre daha
hidrofiliktir.
En
sık yan etkisi diyareye sebep olmasıdır.
UDCA ne yapar?
- Safra asit havuzunu modifiye eder.
- Proinflamatuvar sitokinlerde azalma yapar.
- Apopitozisin derecesini ve vazoaktif mediyatörlerin seviyelerini azaltır.
UDCA
dozu ihtiyaca göre 13-20 mg/kg arasında değişir.
İmmunsüpresif/immünmodülatör
ilaçların kullanımı (Azotiopürin, siklosporin, penisilamin ve kolşisin), eğer
otoimmün hepatit-PBS overlap durumu yok ise önerilmemektedir. Bu overlap durumlarında verilecekse, UDCA ile
kombine olarak verilir.
Methoteksat
ise UDCA ile kombine verildiğinde PBS’nin bazı subgruplarında ek fayda
sağlayabilmektedir.
Kortikosteroidlerin
ve fibratların özellikle erken evre hastalarda uzun dönem kullanılmaları
konusundaki veriler ikna edici değildir.
Son
zamanlarda elde edilen veriler, B hücre deplesyonu tedavisinin, PBS’de UDCA’ya
dirençli hastalarda yardımcı olabileceğini düşündürmektedir.
Ortotropik
Karaciğer nakli
Prognoz
PBS’de
prognoza yönelik en güvenilir belirleyici serum bilirubin yüksekliğidir. YDUS 2017
Tanıdan
sonra 10 yıl içinde hastaların %26’sında KC yetersizliği gelişir.
PBC’de tanıdan sonra median
sağkalım süresi 9,3 yıldır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder