Metformin-renal foksiyonlar: Ne kadar korkalım!

Metformin kullanan hastaya bu ilacı bıraktırmak için böbrek fonksiyon bozukluğu ne aşamada olmalıdır? Fazla muhafazakar davranmak acaba hastayı metformin gibi birinci sıra olan bir ilacın faydalarından uzak tutmak manasına mı geliyor? Peki, uluslararası diyabet cemiyetlerinin bu konudaki fikirleri nedir? Ya da ne vereceğiz alternatif olarak?

Son yıllarda,  ABD’de uzun zamandır kullanılan cutt-off değerlerinin (Erkekte serum kreatinin >1,5 mg/dL [>133 mmol/L] veya kadında 1,4 mg/dL [124 mmol/L]), belki de fazlasıyla sınırlayıcı olduğundan bahsedilmeye başlanılmıştır.

NICE kılavuzunda, 2010 yılında, metformin için belirlenen renal cut-off değerlerinin 150 µmol/L (1.7 mg/dL) veya  hesaplanan GFR’nin < 30 mL/min /1.73 m² olması durumunda ilacın kesilmesinin uygun olacağı görüşüne yer verilmiştir (1).

Aynı yıl yayınlanan kanada kılavuzunda ise,  hesaplanan GFR <60 mL/min / 1.73 m² olduğunda gerekli dikkat verilerek ve uyarılarla kullanılmasını ve eğer hesaplanan GFR <30 mL/min / 1.73 m² ise kesilmesini önermiştir (2).

Yine aynı yıl, Avustralya Diyabet Cemiyeti hesaplanan GFR <30 mL/min / 1.73 m² olduğunda kesmeyi, ve 45-60 mL/min / 1.73 m² olduğunda ise kontrollü kullanımı önermiştir (3).

EMA (Europan Medicine Agency), Avrupa kökenli değerlendirmeleri dikkate alarak yaklaşık 1 yıl önce metformin kullanımı için renal fonksiyonların biraz daha gevşetilebileceğini bildirmişti.

ADA (TheAmerican Diabetes Association) ve European Association for the Study of Diabetes (EASD) bu konuya 2015 yılında kısa da olsa değinmiş (4). Birçok hekimin hesaplanan GFR’nin 45-60 mL/dk/1,73 m² olduğunda da metformin yazmaya pozitif baktığı ve hatta aynı yazıda hesaplanan GFR <30 mL/dk/1,73 m² olana kadar yazılmasının çok sıkı takip yaparak mümkün olduğu düşüncelerine yer verilmiştir. Yazının devamında ise, DPP-4 inhibitörlerinin bir seçenek oluşturabileceği, ancak doz ayarlamasına dikkat edilmesi (linagliptin hariç) gerektiğine vurgu yapılmıştır.

Nihayetinde 2016 Ağustos ayında, FDA’da, metformin için bir güvenlik duyurusu yaptı. Metforminin laktik asidoz riski nedeniyle ABD’de yasak olduğu ve tüm dünyada kullanılırken ABD’nin 1994 yılına kadar buna izin vermediği tarihsel bilgisi göz önüne alınırsa, FDA’dan gelen bu açıklamanın zamanlamasının, diğer kuruluşlara göre yine biraz ihtiyatlı olduğu söylenebilir.

KAYNAKLAR

1. National Institute for Health and Clinical Excellence.The Management of Type 2 Diabetes: 2010 NICE Guidelines [Internet]. London, U.K., National Institute for Health and Clinical Excellence, 2010. Available fromhttp://www.nice.org.uk/nicemedia/live/12165/44320/44320.pdf. Accessed 21 October 2010

2. Canadian Diabetes Association. Clinical practice guidelines [Internet]. 2008. Available fromhttp://www.diabetes.ca/files/cpg2008/cpg-2008.pdf. Accessed 5 December 2010

3. National evidence based guidelines for blood glucose control in type 2 diabetes. [Internet]. Available fromhttp://www.nhmrc.gov.au/_files_nhmrc/file/publications/synopses/di19-diabetes-blood-glucose-control.pdf. Accessed 5 December 2010.

4. Diabetes Care. 2015;38:140-149