SİKLİK NÖTROPENİ

Siklik hematopoez olarak da bilinir. Nadir, otozomal dominant geçişli bir hastalıktır. Milyonda bir veya iki görülür. 14-35 günde bir tekrar eden nötropeniyle karakterizedir. Hastaların %90’ından fazlasında siklik periyod 21 gündür. Hastalık benign karakterliyse de bazı hastalar enfeksiyondan ölürler.

Patogenez

Kemik iliği genellikle hiposellülerdir. nötropeni döneminde miyelosit matürasyonunda arrest dikkati çeker. Nötropeninin başlangıcında postmitotik hücreler kemik iliğinden kaybolur, ancak erken prekürsörler mevcuttur.

Flow sitometrik çalışmalar annexin-V ile işaretlenmiş miyeloid prekürsörlerde artışı gösterir. Bu, nötrofillerin dolaşımdan kaybolmasına neden olan selektif apopitotik ölümün göstergesidir.

Siklik nötropeni, kromozom 19p13.3 üzerindeki elastaz genindeki (ELA-2, ELANE deniyor) mutasyonlara bağlanır. Mutasyonlar ekson 4 ve ekson 5’te ya da ekson4 ve intron 4 birleşkesinde meydana gelir. Bu mutasyonlar akut miyeloid lösemiye prekürsör değildir.

Klinik

Genellikle yaşamın ilk yılında tekrarlayan ateşler ve nötropeniyle prezente olurlar.

Otozomal dominant geçiş dolayısıyla ailede etkilenen bireyler olabilir. Asemptomatik hastalıktan hayatı tehdit eden hastalığa kadar geniş bir spektrumda karşımıza gelebilirler. Biço ebeveyn, çocuğunun ayda 2-3 gün sıkıntılı olduğunu söylerler.

Yaklaşık 1 haftada sonlanan atak döneminde hastalar halsizlik, ateş, aftöz stomatit ve bazı ağır seyreden vakalarda deri ve subkutan dokunun enfeksiyonuna yatkın olurlar.

Yaşla beraber sikluslarda azalma oluyor gibi görünmektedir. Bazı hastalarda 30 yaşından sonra kaybolabilir.

Gingival hastalık, nötrropeninin ağırlığına ve süresine bağlı olarak mevcut olabilir.

Siklik nötropenili hastalarda ciddi enfeksiyon etkenlerinden bir tanesi Clostridium septicum’dur. Bu mikroba bağlı miyonekroz, erişkinlerde genellikle GİS’te bulunan bir lezyona (sıklıkla kolon kanseri) sekonder bakteriyemiyle ilişkilidir. Çocuklarda ise genellikle nötropeniyle alakalıdır.

Siklik nötropenililer genellikle kısa, dismorfik görünümlü, kronik diyaresi veya hepatosplenomegalisi olan kişilerdir.

Semptomlar puberteyi geçtikten sonra hafifler.

Tanı

Nötropenik hastalar içerisinde son derece nadir bir tanıdır. Düzenli aralıklarla gelen her siklusun en az 3-5 ardışık gününde mutlak nötrofil sayısının <200/microL olması ile tanınır.

Şüphe indeksi yüksek olan hastalarda ELANE gen mutasyonu bakılmalıdır. ELANE mutasyonu hastaların %90-100’ünde pozitif bulunur.

Kanda kompansatuvar olarak monositoz görülür.  Bu enfeksiyonlara karşı koruma sağlar, dolayısıyla yatışa çoğu zaman gerek olmaz.

Kemik iliği aspirasyonu tanıda faydalı değildir.

Tedavi

Destek tedavisi

G-CSF

Pegfilgrastim; uzun etkili, ama pahalı G-CSF preparatıdır.